گاهی افراد در اثر حادثه یا بیماری دچار نقص عضو می‌شوند. نقص عضو شرایط سختی را برای شخص ایجاد می‌کند اما هنوز هم راه‌هایی برای ادامه زندگی و انجام کارهای روزمره وجود دارد. علم پزشکی و پیراپزشکی نیز به نوبه خود راه‌حلی‌هایی برای این مشکل پیدا کرده است. پروتزهای پنجه کربنی مزایای فراوانی دارند و تاحدی جایگزین عضو قطع‌شده خواهند بود.
با وجود اینکه ساخت این وسایل کمک بزرگی به اشخاص دچار نقص عضو کرده‌است اما این سوال مطرح است که آیا این راهکار برای تمامی افرادی که این مشکل را دارند، کاربردی است. در ادامه با بررسی جنبه‌های مختلف پروتز پنجه کربنی به این پرسش پاسخ داده می‌شود.
کاربردهای پروتز پنج کربنی و محدودیت‌های آن
فناوری جدید کربن، روندی است که متخصصان به‌تازگی جهت تولید پروتز از آن استفاده می‌کنند. بهره‌گیری از فیبرکربن موجب می‌شود که پروتزهای جدید بسیار سبک‌تر از انواع قدیمی خود باشند. در نتیجه، افراد در هنگام استفاده از پروتزهای پنجه کربنی احساس بهتری دارند. البته به این مزیت باید انعطاف‌پذیری بالاتر و دوام و ماندگاری را نیز اضافه کنید.
استفاده از این نوع از پروتزها به طور غیرمستقیم در تقویت عملکرد عضلات ضعیف بدن نیز موثر خواهد بود. به این جهت که انرژی را در خود ذخیره می‌کند و در هنگام انجام حرکات مختلف عملکرد فنری شکل دارد. باتوجه به اینکه انجام کارهای عادی برای شخصی با مشکل قطع عضو بسیار دشوار است، این مزیت موجب بروز خستگی کمتری در فرد خواهد شد.
کاربردها و مزایا
بروز نقص عضو در یکی از کربنی وزن بین اندام سالم و مصنوعی به صورت یکسان تقسیم خواهد شد. در نتیجه، کمردرد و آرتروز و حتی مشکلات پوستی نیز کمتر اتفاق میفتد.
در این نوع از پروتزها فاصله بین پنجه و زمین زیاد در نظر گرفته می‌شود. این مسئله مزایای زیادی دارد که موجب طبیعی‌تر شدن وضعیت حرکتی فرد، کاهش خطر افتادن و امکان گام برداشتن صحیح روی سطح ناصاف خواهد شد.
شخص در هنگام استفاده از پروتزهای پنجه کربنی به دلیل مکانیزم ساخت آن، خستگی کمتری را احساس می‌کند. بنابراین انجام کارهای روزمره برای او ساده‌تر از قبل می‌شود
با وجود تمامی این مزایا باز هم همه اشخاص دچار نقص عضو قادر به استفاده از پروتز نیستند.
محدودیت‌ها و عوارض جانبی
نباید فراموش کنید که عادت به هر نوع پروتزی از جمله پروتز پنجه کربنی امری دشوار و چالش‌برانگیز است. حتی پس از انجام توانبخشی نیز احتمالا شما روزها و لحظات سختی را در پیش خواهیدداشت.
از جمله این موارد هایپرهیدروز یا تعریق بیش از حد است. این مشکل در فصول گرم سال بیش از باقی اوقات مشکل‌ساز می‌شود. در هر صورت این مسئله علاوه بر مشکلات پوستی مختلف بر ماندگاری و تناسب پروتز نیز تاثیر می‌گذارد.
اندام باقیمانده حدود یک سال پس از استفاده مداوم از پروتز امکان دارد که دچار تغییر شکل و ضعف شود. اینگونه مشکلات طبیعی به نظر می‌رسند اما قطعا موجب تغییر حالت بخش تحتانی پروتز یعنی سوکت آن خواهندشد. عدم رسیدگی به موقع به این موارد موجب ایجاد درد می‌شود. بروز درد در ناحیه فانتوم به قدری غیرقابل تحمل و مشکل است که قدرت حرکت را از شخص خواهدگرفت.
درد در ناحیه فانتوم علاوه بر این دلایل با علل دیگری همچون سیاتیک نیز اتفاق میفتد. با این حال گاهی این درد منشا مشخصی ندارد و جهت درمان آن پزشک آینه‌درمانی را پیشنهاد می‌کند. در طی این روش‌درمانی، شخص با قرارگیری در روبروی آینه مغز خود را فریب می‌دهد که عضو قطع‌شده هنوز وجود دارد. این کار امکان دارد که به کاهش درد کمک کند.
کاندید مناسب استفاده از پروتز پنجه کربنی
درحالیکه در هنگام بروز نقص عضو اولین گزینه‌ای که همه پزشکان جهت ادامه زندگی در نظر می‌گیرند؛ این نوع از پروتز است اما همه افراد گزینه‌های مناسبی جهت استفاده از این ابزارهای درمانی نیستند. بررسی موارد زیر نشان می‌دهد که شخص کاندید مناسبی در این خصوص محسوب می‌شود یا خیر.
- در اندام‌های تحتاتی و پاها آیا به اندازه کافی بافت نرم وجود دارد که نقش بالشتک را برای استخوان ایفا کند؟
- وضعیت پوست شخص در حالت نرمال و مناسبی قرار دارد؟
- تحرک پذیری اندام باقیمانده تا چه اندازه‌ای است و در روال زندگی جدید فرد چه میزانی تحرک خواهد داشت؟
- اگر عضو آسیب‌دیده یکی از پاها است؛ آیا پای دیگر سالم است و توان حرکتی دارد؟
- جراحت مشخص در عضو آسیب‌دیده تا چه اندازه دردناک است؟
به غیر از این موارد این مسئله نیز اهمیت دارد که قطع از کدام ناحیه از پا انجام شود. درصورتی که مفصل زانو سالم باشد. پروتز کمتر حرکت خواهد کرد و استفاده از آن آسانتر، طبیعی‌تر و محتمل‌تر خواهدبود. نقش سبک زندگی افراد نیز در پذیرش استفاده از پروتز پنجه کربنی بسیار موثر است. به عنوان مثال شخصی که فعالیت جسمانی زیادی ندارد و عضوی از بدن خود را در اثر دیابت از دست می‌دهد؛ احتمالا زودتر از یک شخص فعال و سالم با روال زندگی به همراه پروتز کنار می‌آید.
در واقع چنین به نظر می‌رسد که نقص عضو در هر شخصی به نوعی منحصر به فرد است. بنابراین تصمیم‌گیری در خصوص استفاده یا عدم استفاده از پروتز باید با مشورت بین فرد و پزشک او انجام شود.
تاثیر توانبخشی
استفاده از پروتز حتی بهترین و باکیفیت‌ترین نوع آن همچون پروتز پنجه کربنی برای همه اشخاص سخت است. به‌خصوص اگر شخص پیش از این هرگز از پروتز استفاده نکرده‌باشد. در واقع هراندازه هم که این وسایل راحت باشند؛ همانند عضو سابق نخواهندشد. به همین خاطر افراد در ابتدای راه باید به کمک توانبخشی و فیزیوتراپیست‌های متخصص راه‌رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره بااستفاده از پروتز را تمرین کنند.
البته نقش پای سالم شخص در میزان موفقیت در این راه بسیار موثر است. به همین خاطر نیز گفته می‌شود که پای سالم شخص همانند طلا ارزشمند است. هر اندازه هم که فناوری و تکنولوژی ساخت پروتز پیشرفته باشد؛ باز هم به یک پای سالم و قدرتمند نیاز است که در این مسیر شخص را همراهی کند.
سخن پایانی
پروتز پنجه کربنی از فیبرهای بسیار سبک کربن ساخته شده‌است و به نسب پروتزهای قدیمی بسیار سبک‌تر خواهدبود. انعطاف‌پذیری بالای این نوع از پروتز نیز باعث می‌شود که شخص در هنگام استفاده کمتر احساس خستگی کند. باوجود اینکه پس از نقص عضو نخستین راه‌حل پیشنهادی تمامی پزشکان پروتز است اما در حقیقت، بهره‌گیری از پروتز حتی پروتز باکیفیتی همچون پنجه کربنی برای همه افراد مناسب نیست.
در تشخیص تناسب این وسیله باید پارامترهای مختلفی از جمله وجود میزان مشخصی از بافت نرم در انتخاب استخوان، وضعیت پوستی فرد، وجود پای سالم در کنار عضو آسیب‌دیده، درد و تحرک پذیری عضو باقیمانده موثر هستند. با این حال باید بدانید که حتی اگر استفاده از پروتز مناسب تشخیص داده شود؛ باز هم عادت کردن به آن اصلا ساده نیست و باید زیر نظر متخصصان فیزیوتراپیست، فرآیند توانبخشی انجام شود.
البته حتی پس طی دوره توانبخشی باز هم امکان دارد که عواملی همچون تعرق بیش از حد و تغییر شکل عضو آسیب‌دیده یا درد ناحیه فانتوم مشکلاتی را برای فرد به وجود آورد.
Source: www.hopkinsmedicine.org
