آیا پنجه کربنی راه حلی برای درمان درد فانتوم (درد عضو قطع شده) است؟

سالانه هزاران نفر در اثر حوادث گوناگون اندام های خود را از دست می دهند. این نقص عضو ممکن است بر اثر تصادفات جاده ای، مشکلات عروقی، ضربه، سرطان، جراحت های جنگی یا نقص عضو مادرزادی اتفاق بیفتد. این نقص عضو حتی پس از التیام جای زخم ها در اندام قطع شده، سبب می شود که فرد نقص عضو بیشتر مواقع احساسی شبیه درد داشته باشد. اما آیا پنجه کربنی راه حلی برای درمان آن است؟

درد فانتوم به دردی گفته می شود که در اندام قطع شده احساس می شود. این درد شامل احساس فشار و لمس در اندام قطع شده است. این اندام هنگام تماس با اشیایی مانند لباس این حس را به فرد منتقل می کنند. در این مقاله قصد  داریم به تاثیر پنجه کربنی در درمان درد فانتوم بپردازیم. اگر علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتری در این زمینه هستید یا در نزدیکان خود بیمار قطع عضو دارید، حتما تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

درد فانتومی و پروتز پنجه کربنی

هنگامی که عضوی از بدن قطع می شود، اعصاب محیطی آن عضو نیز قطع می شوند. این امر آسیب گسترده به بافت و اعصاب اندام می رساند که موجب اختلال در الگوی طبیعی سیستم عصبی و نخاع خواهد شد. تجمع مولکولی در سیستم عصبی انتهای عضو قطع شده سبب تحریک پذیری بیش از حد و تخلیه خود به خودی عصب در کانال های سدیم می شود و همین امر درد فانتوم را پدید می آورد.

مطالعات نشان داده است که درد فانتوم در اندام فوقانی به میزان بیشتری نسبت به اندام قطع شده تحتانی احساس می شود. همچنین شیوع این درد در زنان بیشتر از مردان گزارش شده است. درد فانتومی ممکن است بلافاصله پس از قطع عضو یا حتی سال ها پس از آن شروع شود. اما برخی گزارش ها نشان داده اند که این درد به مرور زمان کاهش خواهد یافت.

احساس سوزن سوزن شدن، تپش و حس سوراخ کردن از شایع ترین تعاریف افراد در زمینه درد فانتومی گزارش شده است. لازم است بگوییم که اضطراب و استرس، همچنین افسردگی هایی که پس از قطع عضو به سراغ فرد آسیب دیده می آید، در تشدید این درد بسیار تاثیرگذار است.

معمولا پس از قطع عضو به افراد آسیب دیده پیشنهاد می شود که پس از گذشت چند مدت و بهبود جای زخم عضو قطع شده از پروتزها کمک بگیرند. پروتز پنجه کربنی یکی از بهترین گزینه ها برای جایگزینی پای قطع شده به شمار می رود و به فرد کمک بسیاری در راه رفتن و انجام امور روزانه خواهد کرد.

در ادامه تاثیر این درمان را در کاهش درد فانتومی بررسی خواهیم داد؛ پس با ما همراه باشید.

پروتز پنجه کربنی چیست؟

این روش از پروتزهای بسیار کارآمد در نسل جدید پروتزهاست که بسیار پرطرفدار شده است. این پروتز از ماده بسیار سبکی به نام فیبر کربن ساخته شده است و برای پاهای قطع شده کاربرد دارد. مکانیزم پنجه کربنی به صورت فنری ذخیره و برگشت موثر انرژی را سبب می شود که استفاده از آن را برای افراد بسیار راحت کرده است.

این پروتز زمانی که تحت فشار وزنی قرار بگیرد، تغییر شکل می دهد و انرژی وارد شده را ذخیره می کند. این انرژی زمانی که شخص پنجه پای خود را روی زمین فشار می دهد، برگشت داده می شود. این حالت به بازیابی نیروی رانشی که در حالت عادی توسط عضلات مچ پا فراهم می شوند، کمک می کند.

این پروتزها با طراحی جدید خود و حالت انعطاف پذیری که دارند، از فشار به پای فرد به هنگام راه رفتن روی سطح ناهموار و غیرمسطح جلوگیری می کنند. طراحی نوین این پروتزها برخلاف اصول رایج بیومکانیک در پروتزهای قدیمی انجام شده و راحتی بسیار بیشتری برای مصرف کنندگان آن فراهم می کند.

کاربردها و مزایای پروتز پنجه کربنی

در این نوع از پروتزها فاصله بین زمین و پنجه پا زیاد در نظر گرفته می شود. همین مسئله سبب طبیعی تر شدن وضعیت حرکتی فرد آسیب دیده، کاهش خطر افتادن و امکان قدم برداشتن صحیح روی سطح ناهموار خواهد شد.

مکانیزم ساخت این پروتزها به گونه ای است که فرد در هنگام استفاده از آن احساس خستگی کمتری می کند و انجام کارهای روزمره نسبت به قبل از پروتز برای او بسیار ساده تر خواهد شد.

کاهش فشار از مزایای دیگر استفاده از این پروتز هاست. استفاده از این پروتزها که ویژگی ارتجاعی بسیار بالایی دارند، سبب کاهش فشار وارده به بخش قطع شده پا و همچنین به پای سالم می شود و همین امر دردهای فانتومی را نیز کاهش خواهد داد. راحتی استفاده از این پروتز سبب شده است که فرد با سرعت بیشتری با آن ارتباط برقرار کند. همین مسئله استرس های پس از قطع عضو را به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد و طبیعتا دردهای فانتومی نیز کاهش خواهند یافت.

از دیگر مزایای این روش کاهش خطر افتادن بر زمین است. افزایش فاصله بین پنجه و زمین در طراحی این پروتزها خطر لغزش در زمان راه رفتن و احتمال افتادن را بسیار کاهش خواهند داد. همچنین حفظ تعادل در زمان ایستادن روی سطح ناهموار از دیگر مزایای این پروتزهاست.

افزایش سرعت راه رفتن، بهبود وضعیت بدنی، بهبود نحوه راه رفتن به صورت طبیعی روی سطح شیب دار همگی از مزایای این پروتز است که سبب رضایت بیمار می شود.

چه کسانی برای پنجه کربنی کاندیدای مناسبی هستند؟

اگرچه اولین راهکار همه پزشکان در هنگام قطع عضو بیمار استفاده از پروتزهاست؛ اما باید دید استفاده از این نوع پروتز برای چه افرادی مناسب است. زیرا همه افراد دارای نقص عضو کاندیدای مناسبی برای استفاده از پروتز پنجه کربنی نیستند.

افرادی گزینه مناسب برای استفاده از این پروتزها هستند که در پای قطع شده خود به اندازه کافی بافت نرم داشته باشند که نقش بالشتک را برای استخوان ایفا کند. همچنین وضعیت پوستی فرد باید در حالت سالم و نرمالی قرار داشته باشد.

میزان تحرک فرد و سبک زندگی وی نیز نکته مهمی است که باید در انتخاب پروتز پا به آن توجه شود. اشخاص کم تحرک که فعالیت جسمانی بسیار کمی دارند و به عنوان مثال بر اثر دیابت پای خود را از دست داده اند، احتمالا سریع تر از یک فرد فعال و پرتحرک به زندگی عادی خود همراه با پروتز بر می گردند.

همچنین باید دید که آیا پای دیگر فرد سالم است و توان حرکتی دارد یا خیر. این مسئله نیز در انتخاب نوع پروتز بسیار حائز اهمیت خواهد بود. نکته مهم دیگر توجه به میزان جراحت در عضو آسیب دیده و دردناک بودن آن است.

با وجود همه مسائل ذکر شده باید گفت که نقص عضو در هر فردی منحصر به فرد است. هر فرد باتوجه به شخصیت و سبک و زندگی و نوع جراحت خود باید در خصوص استفاده از پروتز و انتخاب نوع آن با پزشک متخصص خود مشورت کند.

کلام آخر

در این مقاله در زمینه دردهای فانتومی و پروتزهای پنجه کربنی اطلاعات مختصری را در اختیار شما قرار دادیم. دردهای فانتوم که پس از قطع عضو برای فرد آسیب دیده به وجود می آید ممکن است بسیار طولانی مدت و ماندگار باشند. همچنین ممکن است بسته به سبک زندگی فرد و میزان روحیه او در بازگشت به زندگی عادی، کوتاه مدت باشند.

استفاده از پروتزهای پنجه کربنی مزایای فراوانی برای افراد قطع عضو خواهد داشت که یکی از این موارد کاهش درد فانتوم به سبب راحتی استفاده از این پروتز و بازگشت حس اعتماد به نفس در فرد است. از سوی دیگر ممکن است استفاده طولانی مدت از پروتزها سبب تحریک بیش از حد پوست اندام قطع شده و افزایش درد فانتوم شود. مطالعات در این زمینه ادامه دارد. همچنین تاثیرات استفاده از پروتزها در هر فرد متفاوت خواهد بود. آنچه مسلم است ادامه به زندگی عادی برای افراد نقص عضو بدون استفاده از پروتزها تقریبا غیرممکن خواهد بود.

Source: www.pubmed.ncbi.nlm.nih.gov, www.springer.com