قطع عضو زیر زانو یکی از شایع ترین قطع عضو هایی است که معمولا به دلیل تصادف، نقص مادرزادی، بیماری های عفونی یا دیابت به وجود می آید که در این بین به دلیل ابتلای شمار کثیری از هم وطنانمان به دیابت این نوع قطع عضو از شایع ترین آن ها است.
در گذشته مصریان نخستین کسانی بودند که به فناوری پروتزهای مصنوعی به ابتدایی ترین شکل دست یافتند. اولین پروتز ساخته شده مربوط به اندام پا به شمار می رود که متعلق به ملکه جنگجو “ویشاپلا” در ریگودا بوده است.
در طول یک دهه گذشته فناوری و تحقیقات در این حوزه شاهد پیشرفت چشم گیری بوده ایم. انواع مدل ها با ساختارهای متفاوت متناسب با فعالیت هایی چون دو، رقصی، شنا، دوچرخه سواری و حتی اسکی طراحی و ساخته شده است که کارهای روزمره را برای افرادی که دچار نقص عضو هستند، آسان تر می کند.
در ادامه با انواع پروتز زیر زانو و نکاتی درباره انتخاب آن ها آشنا می شوید.
پروتز زیر زانو چیست؟
پروتز یا اندام های ساختگی به عنوان یک جایگزین برای بخشی از بدن به دلایلی چون نقص عضو استفاده می شود. معمولا زمانی که بیمار نیاز دارد که از پروتز بعد از قطع عضو استفاده کند، چند روز تا چند هفته است.
در سال های اخیر پیشرفت چشمگیری در طراحی و ساخت پروتزهای مصنوعی مانند استفاده از فناوری فیبر کربن در ساخت آن ها ایجاد شده است که به راحتی افراد کمک بیشتری می کند.
انواع پروتز زیر زانو
از نظر ساختاری پروتزهای زیر زانو به دو گروه مفصلی و غیر مفصلی تقسیم می شوند. این تقسیم بندی به این شرح است که پروتز مفصلی دارای مکانیزمی شبیه به مچ پا دارد در صورتی که پروتزهای غیر مفصلی دارای اتصالات سفت و سختی هستند. این دو نوع از بخش های یکسانی چون لاینر، سوکت، پیلون و قسمت اصلی پا تشکیل شده اند.
پروتزهای پا از نظر عملکرد به چند نوع تقسیم می شود که آگاهی از آن ها جهت انتخاب پروتز زیر زانو مناسب حائز اهمیت است. در ادامه نوع و جزئیات آن ها را بیان می کنیم.
مچ پای ثابت با پاشنه نرم
به این نوع از پروتز، پروتز SACH نیز گفته می شود. این نوع از ساده ترین انواع پروتز زیر زانو است که قابلیت تنظیم با پاشنه های مختلف را دارا است. این پروتز پا قابلیت چرخش در محورهای متفاوت را ندارد و از پاشنه ای نرم تشکیل شده است.
پای الاستیک یا انعطاف پذیر
این نوع از پروتز قابلیت های چندانی نسبت به پای پاشنه نرم ندارد؛ ولی در این نوع جلوی پا قابلیت پیاده روی و دو در سطوح ناهموار را به فرد می دهد.
پای تک محور
تک محوری یا چند محوری یک پروتز نشان دهنده چرخش پروتز زیر زانو است.
پای تک محوره به فرد اجازه حرکت پا را در جهات بالا و پایین می دهد و این قابلیت باعث افزایش استحکام و جلوگیری از لرزش پروتز می شود. نکات منفی این نوع از پروتز زیر زانو عدم قابلیت چرخش و حرکات نزدیک به پای طبیعی است و کمی هم وزن سنگین تری نسبت به سایر انواع پروتز زیر زانو دارد.
پای چند محور
مزیت پای چند محوره نسبت به تک محوره قابلیت حرکت آن در جهت چپ و راست علاوه بر بالا و پایین است و همین سبب می شود که بر روی سطوح ناهموار بهتر عمل کند و تنش های کمتری را در مواقع شوک های حرکتی از خود نشان دهد؛ این امر موجب می شود که پوست و زانو آسیب کمتری ببیند. وزن این نوع پروتز نیز سنگین است.
پای میکروپروسسوری
حرکات این نوع از پروتز بسیار شبیه به پای انسان است و به خوبی این امکان را دارد که توابع حرکتی پا را تقلید کند.
پای پاسخ-پویا
مشکلاتی معمولا بر سر راه کسانی که از پروتزهای زیر زانو استفاده می کنند، این است که اغلب در مسیرهای ناهموار یا هنگام دو دچار مشکل می شوند و محدودیت های زیادی دارند.
در این بین پروتز های پاسخ پویا به دلیل استفاده از فیبر کربنی در آن ها و خواص آن اعم از انعطاف پذیری بیشتر گزینه مناسبی برای افرادی است که دارای فعالیت بیشتر هستند.
عوامل مؤثر در انتخاب پروتز زیر زانو
سوکت پروتز
سوکت اولین رابط بین اندام باقی مانده و پروتز است که باید به خوبی تحمل بار و انتقال استاندارد آن را انجام دهد. سوکت باید امکان حمل بار و انتقال بار به طور مشخص و استاندارد را داشته باشد. اغلب کسانی که از ادامه داشتن پروتز خودداری می کنند، با سوکت مشکل دارند. سوکت علاوه بر این که باید دارای ویژگی های دینامیکی خوب باشد، در مقابل عرق نیز باید مقاومت کند و در بدن فرد باعث حساسیت و عفونا ایجاد نشود.
مدت زمان استفاده از آن ها
استفاده از اندام های مصنوعی ساختگی مدت زمان خاصی دارد. بهترین و با کیفیت ترین نوع از پروتزهای زیر زانو از ۳ تا ۵ سال قابل استفاده هستند و بیشتر از آن باعث آسیب در اندام های باقی مانده می شوند.
گریسون یکی از پزشکان بوستون می گوید اغلب افرادی که دچار نقص عضو می شوند، احتمالا سال اول به یک پروتز و در سال های بعدی ممکن است، پروتز ها ۳ الی ۵ سال دوام بیاورند و به اندام فرد آسیب وارد نکنند؛ با این حال او می گوید: ” من دیده ام که مردم ماشین های ۲۰ ساله را هنوز استفاده می کنند و همینطور مشاهده کرده ام که افراد با پاهای ۲۰ ساله در حال پیاده روی هستند.” و این گفته نشان دهنده این است که اگر با توجه به استانداردها وزن افراد بیش از ۲ درصد کاهش یا افزایش نیابد و تمام مراقب های لازم را داشته باشند، ممکن است، مدت زمان بیشتری از پروتزها استفاده کنند.
شیوه راه رفتن:
در هنگام ساخت و طراحی پروتز های زیر زانو نوع پیاده روی بسیار مهم است و روی طراحی اندازه و شکل پروتز تأثیر دارد.
به طور متوسط هر فرد دارای پروتز ۸۰ درصد بیشتر از افراد دیگر جهت پیاده روی به انرژی نیاز دارد. فاکتورهایی که آن ها را عنوان کردیم، در انتخاب پروتز مناسب بسیار مهم هستند؛ ولی قبل از انتخاب پا یا پروتز زیر زانو سن، وزن، وضعیت جسمانی، استفاده هدفمند، نیازهای شغلی، میزان قطع عضو و انتظارات خود را در نظر بگیرید.
نتیجه گیری
بعد از قطع عضو احتمالا با یک متخصص در زمینه طراحی و ساخت پروتزها صحبت می کنید؛ در این صورت سعی داشته باشید، به راحتی نگرانی ها و انتظاراتتان را به طور صریح با این فرد در میان بگذارید که این امکان را داشته باشد تا دقیقا پروتزی را که مناسب شما است، پیشنهاد دهد و آن را مختص به شما بسازد.
جبران خلیل جبران می گوید: ” در ژرفای امیدها و آرزوها، شناخت خاموش و بی صدای شما با تکیه بر زندگی ایستاده است و قلب های شما همچون بذرها که در زیر انبوه برف و یخ نیز خواب بهار را می بینند، به رویاهای بهاران خویش چشم دوخته اند.”
قطع عضو پایان زندگی نیست، بهار را دوباره به زندگی تان هدیه دهید.
با تشکر از همراهی شما
Source: www.amputee-coalition.org, www.infinitetech.org, www.disabled-world.com
People with bad research write me an essay and grammar skills don’t earn a wonderful presentation to their future livelihood.
